Każdy człowiek ma inne fizjologiczne zapotrzebowanie na sen, jednak zawsze oscyluje ono w okolicach 6-8 godzin. Osoby starsze na ogół potrzebują mniej snu (średnio około sześciu godzin na dobę), kobiety zaś śpią nieco dłużej od mężczyzn i częściej od nich cierpią na bezsenność.
Ważny jest jednak nie tylko sam sen, ale także jego efektywność. Gdy nie śpimy głęboko, wybudzamy się co kilkadziesiąt minut i budzi nas najmniejszy szmer, nie ma możliwości aby taki sen zapewniał odpoczynek i regenerację. Aby taka regeneracja organizmu była możliwa, faza snu głębokiego (REM) musi trwać dostatecznie długo. Gdy jest przerywana, budzimy się zmęczeni.
Problemy za snem wykazuje obecnie około 1/3 społeczeństwa, choć nie zawsze jest to bezsenność długotrwała. Przyczyn, z powodu których nie możemy zasnąć lub przespać kilka godzin bez wybudzania się, jest wiele. Jednym z głównych powodów jest stres, a konsekwencją kłopoty z koncentracją, rozdrażnienie, męczliwość i bóle głowy.
Przyczyny bezsenności
- choroby o dużym nasileniu bólu – kamica nerkowa, kamica żółciowa, bóle zębów,
- inne choroby i dolegliwości – kaszel, biegunka, choroby wirusowe o ciężkim przebiegu, choroby przewlekłe,
- ciężka praca fizyczna lub umysłowa,
- spożywanie nadmiernych ilości kawy, herbaty, napojów energetycznych,
- niedobór melatoniny – hormonu produkowanego przez szyszynkę (gruczoł w mózgu człowieka),
- praca zmianowa (szczególnie zmiany nocne) – zaburza naturalny rytm snu i czuwania,
- palenie papierosów, nadużywanie alkoholu,
- niewygodne łóżko, źle dobrana poduszka, zwłaszcza gdy cierpimy na dolegliwości kręgosłupa,
- przemieszczanie się pomiędzy strefami czasowymi (podróże samolotem),
- nieodpowiednia dieta – zarówno chodzenie spać z pustym żołądkiem jak i pochłanianie całej pizzy tuż przed pójściem spać może wywołać bezsenność. W przypadku pizzy – także niestrawność i nadprogramowe centymetry w obwodach ciała. Aby łatwiej zasypiać, ostatni posiłek powinien być lekki, zjedzony na 2-3 godziny przed pójściem spać,
- ciąża – dotyczy to zwłaszcza III trymestru ciąży i powiększającego się brzucha mamy oraz aktywności nocnej dziecka w brzuchu (kopanie). Mamie trudno znaleźć wygodną pozycję ze względu na brzuszek, bóle pleców czy zbliżający się poród i dylematy z nim związane.
Co robić, aby było lepiej?
- najpierw – diagnoza. Gdy przyczyna naszej bezsenności jest złożona i /lub jest wynikiem poważnej choroby, należy zasięgnąć porady lekarskiej w kwestii uzupełnienia terapii ziołami, aby uniknąć interakcji z zażywanymi lekami,
- wstawać zawsze o podobnej porze i starać się chodzić spać przed północą,
- pracować nad wdrożeniem technik relaksacyjnych, aby móc łatwiej wyciszać się przed snem,
- niech łózko służy nam tylko do spania – nie oglądajmy w nim telewizji ani nie jedzmy posiłków,
- ostatni posiłek zjadajmy na 2-3 godziny przed snem, nie nadużywajmy napojów energetycznych, kawy i mocnej czarnej herbaty. Starajmy się, aby nasze posiłki były bogate w produkty stymulujące wytwarzanie melatoniny: banany, maliny, jeżyny, porzeczki, migdały, nasiona słonecznika,
- zadbajmy o regularną aktywność fizyczną,
- kładźmy się spać tylko wtedy, gdy odczuwamy senność,
- nie przegrzewajmy sypialni, wywietrzmy pomieszczenie w którym śpimy przed udaniem się spać,
- nie oszczędzajmy na porządnym materacu do łóżka, dostosowanym do naszego ciężaru ciała i ewentualnych dolegliwości, zainwestujmy w dobrą poduszkę, która ułatwi nam zasypianie, np. z łuski gryczanej.
Ziółka na dobry sen
Melisa lekarska
- działa wzmacniająco i kojąco,
- odpręża, pomaga przy wyczerpaniu nerwowym i stanach niepokoju,
- działa przeciw stresowo, łagodzi dolegliwości serca związane ze stanami niepokoju i ułatwia zasypianie.
Jak stosować melisę?
Napar: 1 łyżkę suszonej melisy zalewamy szklanką wrzątku i odstawiamy pod przykryciem na 20 minut. Przecedzamy. Pijemy 3 razy dziennie.
Kąpiel melisowa
Składniki
10 łyżek liści melisy
4 szklanki wody
Przygotowanie
Liście melisy zalewamy wodą, doprowadzamy do wrzenia. Następnie odstawiamy na 10 minut i przecedzamy. Napar dodajemy do wanny z wodą. Po zakończeniu kąpieli natychmiast kładziemy się spać do ogrzanego łóżka.
Męczennica cielista
- łagodzi niepokój, zmniejsza stany lękowe,
- rozluźnia mięśnie w napięciowych bólach głowy,
- uśmierza ból, wycisza i działa nasennie.
Jak stosować męczennicę cielistą?
Napar przygotowujemy z jednej łyżeczki suszonej męczennicy i szklanki wrzątku. Zaparzamy pod przykryciem przez 15 minut i przecedzamy. Pijemy przed snem.
Nalewka męczennicowa
Składniki
50 g rozdrobnionego, suszonego ziela męczennicy
0,5 l 40% , czystej wódki
duży słój
Przygotowanie
Męczennicę wsypujemy do słoja, zalewamy wódką i bardzo dobrze mieszamy całość. Słój zakręcamy i odstawiamy w ciepłe, zacienione miejsce na 2-3 tygodnie. Co pewien czas potrząsamy słojem. Po upływie czasu macerowania, nalewkę przecedzamy przez gazę i przelewamy do ciemnej butelki. Pijemy 3 razy dziennie w ilości 1-4 ml jako środek uspokajający i nasenny.
Lawenda lekarska
- pobudza krążenie i wzmacnia system nerwowy,
- działa uspokajająco i przeciw lękowo,
- pomaga w stanach ogólnego wyczerpania i osłabienia,
- łagodzi stresowe bóle głowy i problemy ze snem.
Jak stosować lawendę?
Napar lawendowy:
1 łyżkę suszonych kwiatów lawendy zalewamy szklanką wrzącej wody i zostawiamy pod przykryciem na 20 minut. Przecedzamy. Pijemy 2 razy dziennie po 0,5 szklanki. Ostatnią porcję wypijamy przed snem.
Nalewka lawendowa na czerwonym winie
Składniki
150 g suszonych kwiatów lawendy
1 butelka (750 ml) czerwonego wina gronowego, najlepiej wytrawnego
duży słój
Przygotowanie
Lawendę wsypujemy do słoja, zalewamy winem i bardzo dobrze mieszamy całość. Słój zakręcamy i odstawiamy w ciepłe, zacienione miejsce na 2-3 tygodnie. Co pewien czas potrząsamy słojem. Po upływie czasu macerowania, nalewkę przecedzamy przez gazę i przelewamy do ciemnej butelki. Pijemy 2 razy dziennie po 25 ml w stanach wyczerpania i bezsenności.
Kozłek lekarski czyli waleriana
- skuteczna w stanach lekowych,
- wzmacnia układ nerwowy, ułatwia zasypianie,
- pomaga w stanach napięcia, niepokoju i nadpobudliwości,
- jest lekiem uspokajającym w zaburzeniach czynności serca na tle nerwowym,
- pomocna w leczeniu depresji i przemęczeniu umysłowym.
Jak stosować walerianę?
Napar z waleriany na bezsenność
Zalewamy 1 łyżkę suszu z korzenia kozłka szklanką wrzątku. Pijemy 2 – 3 razy dziennie po 1/4 szklanki.
Nalewka walerianowa na białym winie
Składniki:
50 gramów korzenia kozłka suszonego
200 ml białego wina
słoik
Przygotowanie
Korzeń kozłka rozdrabniamy i mieszamy z winem. Przelewamy do słoika, zakręcamy i odstawiamy w zacienione miejsce. Macerujemy przez 4 tygodnie i przecedzamy.
Przelewamy do ciemnej butelki.
Stosujemy w przypadku bezsenności: rozpuszczamy w odrobinie wody 20 kropli nalewki i wypijamy przed snem.
Chmiel zwyczajny
- działa uspokajająco i nasennie,
- łagodzi nadmierna pobudliwość nerwową.
Jak stosować szyszki chmielu?
Napar: 1 łyżkę szyszek chmielowych zalewamy szklanką wrzątku i zostawiamy pod przykryciem na 15 minut. Przecedzamy. Pijemy przed pójściem spać.
Chmielowe mleko nasenne
Składniki
2 łyżki szyszek chmielowych
1 szklanka mleka, trzymać pod przykryciem 7minut, odcedzić, posłodzić
1 łyżeczka miodu
Przygotowanie
Mleko zagotowujemy z szyszkami chmielu i zostawiamy do przestygnięcia. Przecedzamy i dodajemy łyżeczkę miodu. Wypijamy przed snem.
Kąpiel chmielowa
10 garści szyszek chmielowych zalewamy 2l wrzątku i zaparzamy przez 15minut pod przykryciem. Napar odcedzamy i wlewamy do kąpieli. Kąpiel powinna być ciepła. Po jej zakończeniu natychmiast kładziemy się spać do ogrzanego łóżka.
Polecamy:
herbatkę „Śpij dobrze” Dworzysk
herbatkę lawendową Dworzysk
herbatkę Odocznij chwilę Dworzysk
Literatura:
Dr James A. Duke – „Zielona apteka”
Aleksander Halarewicz – „Atlas ziół”
Kawalec, K. Pawlas - „Czynniki środowiskowe wpływające na sen oraz zachowywanie higieny snu”
Mateusz E. Senderski – „Zioła w leczeniu dolegliwości serca i chorób układu krążenia”