Tajniki pielęgnacji skóry - część 4. Skóra trądzikowa

Trądzik jest najczęściej występującą u młodych ludzi chorobą skóry - dotyczy 85% chłopców i 80% dziewcząt. I choć diagnoza jest prosta, bo zmiany są widoczne na pierwszy rzut oka, to leczenie ich, już niestety nie. Zwłaszcza, gdy mamy do czynienia z ciężką postacią trądziku ze zmianami o postaci torbieli, guzków, ropni czy cyst. 
I choć najczęstszą postacią trądziku jest trądzik młodzieńczy, to w każdym wieku możemy się z nim zmagać. Z racji naturalnego ubytku tłuszczu i wody ze skóry, które tracimy wraz z wiekiem, jego postać bywa wtedy łagodniejsza. 

Przyczyny

Czynniki genetyczne odgrywają najistotniejszą rolę w powstawaniu zmian trądzikowych, zwykle trądzik występuje lub występował w przeszłości u innych członków rodziny, jednak nie jest to jedyna przyczyna, gdyż może być ich znacznie więcej:

• zwiększony łojotok, spowodowany dużym odtłuszczeniem i przesuszeniem skóry
• blokowanie aparatów włosowo – łojowych przez czopy rogowe (nie złuszczony, zrogowaciały naskórek)
• zakażenie przewodów mieszków włosowych bakteriami Propionibacterium acnes
• zaburzenia wydzielania łoju z powodów hormonalnych (nadmierna produkcja androgenów)
• stres, napięcie nerwowe
• przyjmowanie niektórych leków (steroidy, witamina B12, jod, barbiturany) – trądzik polekowy
• nieprawidłowo dobrane kosmetyki, zatykające ujścia gruczołów łojowych i potowych – trądzik kosmetyczny
• trwały kontakt z substancjami drażniącymi skórę: chlor, dziegcie – trądzik zawodowy
• trądzik u niemowląt może wywołać stosowanie do ich pielęgnacji produktów z olejami mineralnymi (np. oliwek do ciała, kremów natłuszczających

 Postacie kliniczne trądziku

• trądzik młodzieńczy – zmiany nasilają się w okresie pokwitania i po kilku latach wykazują tendencje do samoistnego ustępowania. Dominują zaskórniki i wykwity o charakterze grudek. Są zwykle zlokalizowane na twarzy i plecach.
• trądzik ropowiczy  – na twarzy pojawiają się ropne torbiele, gojenie następuje przez bliznowacenie (blizny są nierówne, pozostają po nich dołeczki i wgłębienia). 
• trądzik bliznowcowy – w obrębie wykwitów trądzikowych tworzą się bliznowce. Bliznowiec to zgrubiała skóra, która wytwarza się w miejscu przerwania ciągłości tkanek i przybiera rozmiary wykraczające poza granice pierwotnego uszkodzenia. 
• trądzik skupiony – częściej występuje u mężczyzn, obecne są nacieki i torbiele ropne, bardzo duże zaskórniki. Zmiany zwykle zajmują okolicę pachową, pachwinową i pośladki. Przy gojeniu pozostawia blizny. 
• trądzik z ciężkim przebiegiem i objawami z całego organizmu – występuje u młodych mężczyzn, wykwitom towarzyszą objawy ogólnoustrojowe: leukocytoza, wysokie OB, gorączka, bóle stawowe. 

 Co możemy zrobić sami, aby zadbać o skórę trądzikową?

• wprowadzić do diety więcej karotenoidów, witaminy E i cynku, ponieważ działają antyoksydacyjnie i ochronnie. Znajdziemy je m.in. :  w dyni, jarmużu, marchwi, papryce, szpinaku (B-karoten), pomidorach i przetworach z pomidorów (likopen), olejach roślinnych tłoczonych na zimno i orzechach (witamina E), jajach, mięsie, pestkach dyni i słonecznika, czosnku, cebuli i rybach (cynk)

• popijać detoksykujące napary z ziół takich jak: rumianek, pokrzywa, fiołek trójbarwny i mniszek. 

• na zagojone zmiany warto stosować przemywanie wywarami z lukrecji i łopianu, ponieważ poprawiają wygląd skóry z przebarwieniami

• nie wyciskać krostek, zwłaszcza dużych ropnych zmian, ponieważ prowadzi to do powstawania wtórnych zakażeń i nieestetycznych blizn. Pryszcz powróci za jakiś czas w tym samym miejscu, a nam pozostanie brzydkie przebarwienie lub blizna

• używać naturalnych preparatów do mycia i pielęgnacji, nie podrażniających skóry, bez mydła

• prowadzić higieniczny tryb życia, unikać używek i zapewnić sobie 8 h snu na dobę 

• unikać intensywnej ekspozycji słonecznej, ponieważ nasila łojotok i utrwala przebarwienia powstałe po wypryskach

Leczenie  zaawansowane trądziku

Ciężkich postaci trądziku, z rozległymi i ropnymi zmianami skórnymi nie leczymy sami, ponieważ wymaga to pomocy specjalisty. Niezbędne może się również okazać wsparcie psychoterapeutyczne, ponieważ zmiany skórne są bolesne dwojako: fizycznie i emocjonalnie.
Stosuje się wówczas leki przeciwłojotokowe, przeciwzapalne i keratolityczne (rozpuszczające zrogowaciały naskórek) oraz specjalne preparaty i roztwory do oczyszczania skóry (z mentolem, tymolem, kwasem salicylowym). 
Długotrwale stosuje się również antybiotyki i duże dawki witamin z grupy B (bez witaminy B12, ponieważ może nasilać zmiany ropne).
W ciężkich postaciach krostkowych i ropowiczych i w trądziku opornym na leczenia innymi lekami,  stosuje się kurację izotretynoiną, która ma silne działanie keratolitycznie i przeciwłojotokowe. Lek jest teratogenny i może powodować wady rozwojowe płodu,  dlatego kobiety w wieku rozrodczym, leczone izotretynoiną zobowiązane są do stosowania antykoncepcji, również przed i po zakończeniu kuracji, przez odpowiedni okres czasu.

Silne działanie przeciwłojotokowe wykazują  również preparaty antyandrogenowe.

Po zakończonej kuracji, aby wyrównać koloryt skóry  i zlikwidować lub spłycić blizny stosuje się często peelingi z kwasami. 

Pielęgnacja

Nadmierna dbałość o czystość skóry może stać się wrogiem posiadaczy cery trądzikowej. Zbyt częste i nasilone mycie może jedynie pogorszyć stan skóry i zdecydowanie należy ograniczyć higienę do porannego i wieczornego mycia.

Zadaniem pielęgnacji skóry trądzikowej jest normalizowanie wydzielania sebum, złuszczanie, działanie przeciwzapalne i kojące podrażnioną skórę oraz nawilżanie. 

Ponieważ zmiany trądzikowe nie dodają nam urody, trudno, szczególnie młodym dziewczynom i kobietom, uniknąć nakładania makijażu. Produkty wybierane w tym celu powinny być odpowiednio lekkie i matujące, ale jednocześnie nie nasilające łojotoku i nie zatykające porów. 
Dlatego najważniejszy aspekt pielęgnacji cery trądzikowej, to dokładny demakijaż wieczorny, ponieważ usuwa brud, bakterie i łój, które do skóry tłustej lgną wyjątkowo szybko. 

• do demakijażu oczu, aby zmyć tusz do rzęs, kredki, eyeliner czy cienie  do powiek, warto używać olejku, który bardzo dobrze je rozpuści i usunie.
• natomiast do demakijażu całej twarzy trzeba użyć produktu beztłuszczowego i tutaj bardzo pomocne są żele do twarzy bez mydła, delikatne ale skutecznie usuwające makijaż.  Nie mogą również zbyt intensywnie odtłuszczać skóry i podrażniać miejsc, w których występują zmiany skórne.
• aby zatrzymać wodę w skórze i ukoić ją po myciu, konieczny będzie hydrolat. Sprawdzi się w tej sytuacji lawendowy lub aloesowy. 

W pielęgnacji porannej stosujemy mycie twarzy oraz hydrolat plus krem nawilżający. 

Krem
Choć skóra trądzikowa ma tłuszczu pod dostatkiem, to jednak nadal potrzebuje nawilżenia, łagodzenia zmian i nawilżania.
Doskonale sprawdzą się tutaj kremy beztłuszczowe, ale nawilżające i kojące, o lekkiej konsystencji, przeznaczone do skóry trądzikowej.

Peelingi
Do skóry trądzikowej najlepiej nadają się peelingi drobnoziarniste (gdy zmiany są niewielkie: grudki, zaskórniki, krostki) lub enzymatyczne, nie zawierające drobinek (gdy zmiany są większe i ropne). 
W gabinetach kosmetycznych można zastosować peelingi kwasowe. 

Maski, maseczki
2 -3  razy w tygodniu warto nałożyć maseczkę oczyszczającą, regulującą wydzielanie sebum i rozjaśniającą skórę. Do tego celu znakomicie nadaje się zielona glinka, a gdy chcemy nawilżyć i ukoić skórę – maseczka przeciwzapalna z jedwabiem i aloesem. 

Olejek z drzewa herbacianego

Jest to jeden z olejków eterycznych wykazujący silne, antybakteryjne działanie. Z powodzeniem może być stosowany na zmiany trądzikowe. Oczywiście nie należy go stosować bezpośrednio na zmiany trądzikowe, a zastosować jego 5% roztwór ( np. w rozcieńczeniu w oleju jojoba lub winogronowym). Tak przygotowany roztwór przykładamy punktowo za pomocą nasączonego patyczka na zmiany trądzikowe rano i wieczorem. 

Uwaga: olejek może spowodować reakcje alergiczną, przed zastosowaniem należy wykonać próbę na skórze, np. w zgięciu łokciowym, i odczekać 24-48 h. Olejku nie mogą stosować kobiety w ciązy. 

Źródło informacji:
Jadwiga Owczarczyk Van Oyen – Młodość i uroda na długie lata. Zarys nowoczesnej kosmetyki.
D. Krasowska – Etiopatogeneza i obraz kliniczny trądziku pospolitego. (Dermatologia estetyczna, 2006).
M. Janda, M. Chwiłkowska – Trądzik pospolity – etiologia, klasyfikacja, leczenie. (Rocznik Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie, 2014).