Olejki eteryczne w pielęgnacji jamy ustnej

Zadbane i zdrowe zęby to nieoceniony skarb. Nawet gdy planujemy zabiegi w kierunku poprawienia wyglądu i układu naszego uzębienia, zawsze musi ono spełniać podstawowy warunek: zęby powinny być zdrowe, bez zmian próchniczych i płytki nazębnej. 

Nagromadzenie kamienia nazębnego jest częsta przyczyną zapalenia dziąseł i chorób przyzębia, maskuje również postępujące zmiany próchnicze i sprzyja ich rozwojowi. 

Aby kompleksowo dbać o zęby i jamę ustną warto korzystać nie tylko ze szczoteczki. Szczoteczka jest podstawą pielęgnacji zębów i używana umiejętnie doskonale potrafi oczyścić ich powierzchnię, ale nie dociera do szczelin. Nic dentystyczna dociera z kolei do szczelin między zębowych i dobrze je oczyszcza z resztek pokarmowych i nagromadzeń, jednak nie oczyszcza błon śluzowych. Sama płytka nazębna, jako rezerwuar bakterii, stanowi tylko 25 % powierzchni jamy ustnej, a rolę większych skupisk drobnoustrojów mogą pełnić także inne jej obszary. Przy niedostatecznej higienie jamy ustnej bakterie mogą rozwinąć się w złożony, trójwymiarowy biofilm nawet w ciągu kilku dni. 

Wielu z nas nosi aparaty korekcyjne, a osoby starsze również protezy zębowe, gdzie łatwo o nagromadzenie bakterii i płytki nazębnej, a także o mikrouszkodzenia dziąseł i błon śluzowych jamy ustnej. 

Co więc stanowi dopełnienie praktyk związanych z myciem naszych zębów? Po prostu – płukanka czyli płyn do higieny jamy ustnej. Płyn do płukania jamy ustnej musi być dostosowany do naszych potrzeb. Warto także studiować składy powszechnie dostępnych płynów, aby nie zawierały one niepożądanych, szkodliwych składników. Mają one negatywne oddziaływanie na nasz organizm szczególnie wówczas, gdy błony śluzowe jamy ustnej są uszkodzone. Unikajmy w składach dwutlenku chloru, chlorheksydyny, formaldehydów, parabenów, sacharyny i kokoamidopropylobetainy. Więcej o szkodliwych składnikach kosmetyków i środków higienicznych przeczytasz tutaj.

Antybakteryjne płyny do ust nie działają wybiórczo, zabijają wszystkie bakterie w jamie ustnej, nie odróżniając niekorzystnej flory bakteryjnej od tej pozytywnej. Bakterie niekorzystne zyskują niestety doskonałe środowisko do ponownego, szybkiego namnażania, nie mając wystarczająco dużo hamującej ich odbudowę, konkurencji. Mikrobiom w jamie ustnej jest elementem mikrobiomu jelit, więc kiedy zniszczymy tam korzystne bakterie, możemy negatywnie wpłynąć na proces trawienia.

Naturalne płukanki i płyny do higieny jamy ustnej są doskonałą alternatywą dla popularnych płynów drogeryjnych. Wiele z płynów dostępnych na rynku nie zawiera szkodliwych składników i opiera się na olejkach eterycznych, jednak zawsze musimy spojrzeć badawczo na skład. Naturalne płyny są przede wszystkim łagodniejsze, pozwalają zachować korzystny mikrobiom, eliminując znaczną część niekorzystnych dla zębów i jamy ustnej bakterii. 

Natura z pomocą – olejki eteryczne jako składnik płukanek i płynów do higieny jamy ustnej.

Olejek z mięty pieprzowej– zawiera: mentol, garbniki, flawonoidy, gorycze i fenolokwasy:  

• działa na receptory zimna, wywołując uczucie chłodzenia na skórze i błonach śluzowych,  
• posiada właściwości przeciwbólowe, 
• działa przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczo, 
• odświeża oddech, 
• jest przeciwzapalny. 

Olejek goździkowy– zawiera eugenol: 

• przyspiesza zdrowienie w chorobach dziąseł, 
• zwalcza stany zapalenie, 
• jest doskonałym środkiem na bóle zębów,
• niweluje nieprzyjemny zapach z ust, 
• bywa składnikiem tymczasowych wypełnień zębów,

Olejek tymiankowy- zawiera m.in. tymol:

• ma działanie dezynfekujące, 
• działa przeciwbólowo i przeciwświądowo. 

Olejek eukaliptusowy- zawiera w swoim składzie eukaliptol:

• posiada właściwości przeciwzapalne, 
• działa rozkurczowo i jednocześnie ściągająco, 
• ma działanie antyseptyczne i antybakteryjne, 
• pomaga zwalczać wirusy.

Olejek szałwiowy – zawiera m.in. garbniki i diterpeny: 

• wykazuje działanie antyseptyczne i ściągające, 
• hamuje wzrost drobnoustrojów G-dodatnich, 
• wzmacnia ścianki włośniczek i drobnych naczyń, zmniejszając krwawienie,  
• działa przeciwwirusowo, 
• zwalcza infekcje np. owrzodzenia wewnątrz ust czy bóle gardła. Może również złagodzić ból zębów czy gardła, 

Olejek wintergrinowy - zawiera salicylan metylu, o właściwościach zbliżonych do aspiryny:

• działa antyseptycznie,
• jest przeciwzapalny,
• działa przeciwbólowo

Olejek z drzewa herbacianego- zawiera aż 90 związków, których właściwości są bakteriobójcze i przeciwzapalne: 

• jest dobrym antyseptykiem – działa oczyszczająco, grzybobójczo i wirusobójczo.
• działa przeciwbólowo, przeciwświądowo, 
• pomaga regenerować uszkodzone błony śluzowe. 

Jak stosować olejki eteryczne w przypadku bólu zębów?

Olejki: szałwiowy i goździkowy. 

Nie wolno wkrapiać olejków eterycznych wprost do jamy ustnej bez rozcieńczenia ani ich połykać. Pamiętajmy, że są silnie stężone i naprawdę intensywne w działaniu. 
2-3 krople olejku wkrapiamy na patyczek kosmetyczny i przykładamy do bolącego zęba na kilkanaście sekund. Olejek nie powinien ściekać z patyczka, a po prostu zostać wchłonięty przez obecną na patyczku watę. Możemy zastosować taką aplikację do 3 razy dziennie. 
Po kilkunastu minutach warto wypłukać usta naparem z mięty, szałwii lub rumianku. 

Jak robić własne płukanki do jamy ustnej?

Mieszanki robimy w małych stężeniach: 3 krople na 50 ml wody destylowanej. Gdy dodamy więcej olejku, po prostu zadziałamy negatywnie także na dobrą florę w naszej jamie ustnej, dlatego nie warto przesadzać. Olejki warto zmieniać, robiąc kolejną płukankę, stosownie do tego co chcemy osiągnąć (np. poprawa zapachu naszego oddechu czy działanie typowo przeciwzapalne i łagodzące ból). Pamiętajmy także o tym, że płukanki nie wolno połykać, płuczemy jamę ustną naszym płynem przez około 30 sekund i wypluwamy. 

Płukanka do jamy ustnej z olejkami eterycznymi  
Składniki

• 150 ml wody destylowanej(demineralizowanej) – do kupienia w każdym supermarkecie
• 1 łyżeczka wódki do rozpuszczenia olejków 
• 3 krople olejku z mięty pieprzowej
• 3 krople olejku goździkowego
• 3 krople olejku eukaliptusowego

Przygotowanie
Olejki rozpuszczamy w łyżeczce wódki. Składniki mieszamy w szklanej buteleczce i wstrząsamy przed każdym użyciem. Stosujemy 2 razy dziennie: rano i wieczorem. 

Płukanki na nieprzyjemny zapach z ust

Płukanka bazyliowa

2 stołowe łyżki suszonej bazylii zalewamy 1 szklanką wrzątku. Odstawiamy do naciągnięcia na 10 minut. Po odcedzeniu płuczemy naparem jamę ustną kilka razy dziennie. Kurację powtarzamy przez kilka dni.

Płukanka goździkowo - cynamonowa

W rondelku zagotowujemy 1 szklankę wody. Dodajemy: 1 łyżeczkę startego cynamonu, łyżeczkę goździków, łyżkę stołową wcześniej przygotowanego (i dobrze naciągniętego) wywaru z mięty i 2 łyżeczki drobno posiekanej natki pietruszki. Gotujemy na małym ogniu przez około 5 minut, nie dopuszczając do wrzenia. Wywar odcedzamy przez sitko, zlewamy do ciemnej butelki i przechowujemy w lodówce). Płuczemy usta kilka razy dziennie.

Działanie bakteriobójcze i przeciwzapalne olejków eterycznych wynika z ich składu, w tym zawartości frakcji lotnych i proporcji składników biologicznie czynnych (eukaliptolu, tymolu, mentolu, naturalnego salicylanu metylu, eugenolu, itp.). Mechanizm ich oddziaływania jest wielokierunkowy i polega na przenikaniu do głębokich warstw płytki nazębnej i niszczeniu ściany komórek bakteryjnych, powodując strącanie się białek komórkowych i hamując aktywność enzymów. Powoduje to destrukcję bakteryjnego biofilmu, rozpuszczając jego strukturę w miejscach trudno dostępnych dla szczoteczki do zębów i nici dentystycznej. 

Literatura:

Anna Kwiatkowska, Agnieszka Mielczarek, Tomasz Gajewski – „Wykorzystanie olejków eterycznych w środkach do higieny jamy ustnej” (Nowa Stomatologia, 3/2017)

Kędzia B, Hołderna-Kędzia E. -  „Badanie wpływu olejków eterycznych na bakterie, grzyby i dermatofity chorobotwórcze człowieka” (Postępy Fitoterapii 2007; 2)

www.dentonet.pl

www.klaudynahebda.pl